Siberie; 35 graden onder nul!

Hallohallo, ik ben weer een paar tijdzones dichter bij huis, hier het verhaal over de koudste periode van mijn leven!


In Suifenhe, het chinese grensstadje, stond op het midden van een rotonde een grote thermometer, de aangegeven temperatuur was -20. Dit was niet alleen te voelen maar ook te zien want de ijscoman had zijn koopwaar uitgestald op straat. Ik at voor de laatste keer een maaltijd voor 30 cent en nam de bus om de grens over te steken. Na het gebruikelijke gedoe van bus in bus uit, paspoortcontrole hier bagage controle daar en een hele hoop wachtrijen verder was het dan zo ver, ik verliet China na drie geweldige maanden en was weer terug in Rusland. De mensen waren weer even groot, al dan niet groter dan ik en ik werd weer vrolijk in het russisch aangesproken omdat ik er niet meer anders uit zag dan de locals.

Tegen de avond kwam ik aan in Vladivostok waar ik een taxi nam naar mijn couchsurfhost. Bij het afrekenen schrok ik van de hoge rekening van omgerekend 8 euro en dacht ik dat ik opgelicht werd dus belde ik de host die me verzekerde dat het toch echt gewoon een normale prijs was. Het was duidelijk weer even wennen na 4 maanden in landen geweest te zijn waar de taxies een of twee euro's kosten.. Ondanks dit voorvalletje was mijn humeur niet stuk te krijgen, ik was in de legendarische havenstad Vladivostok, een westerse stad, maar oostelijker dan China. Hier gaat de zon onder als hij aan de andere kant van het land opkomt, het is een plaats die me altijd geinteresseerd heeft en waar ik ooit geweest moest zijn, nu was ik er!

Het feit dat er niet veel aziaten wonen is niet altijd zo geweest, de stad is namelijk grotendeels opgebouwd door aziaten die tot de jaren dertig ook een groot deel van de bevolking uitmaakten. Stalin maakte daar een eind aan met zijn 'zuiveringen' en executeerden en deporteerden veel japanners en chinesen naar Goelags, de werkkampen in siberie. Het straatbeeld was dan ook helemaal anders dan wat ik gewend was van China. Niet alleen de gebouwen en de lichtreclames waren anders, maar vooral de kleding van de mensen en natuurlijk de mensen zelf. De dames dragen lange jassen van echt danwel nep bont met grote bonte mutsen. De mannen hebben gewoon warme kleding met enorme handschoenen en altijd een grote fluffige hoed met uitklapbare oorwarmers.

Het was fijn om niet meer aangestaard te worden door iedereen, maar de tegenhanger was dat een glimlach ook niet meer zo makkelijk beantwoord werd. De russen hebben een soort melancholie in hun blik die het straatbeeld soms somber maakt, maar zijn bij het vragen naar de weg of als je er mee in gesprek komt, altijd behulpzaam en vrolijk. Ik schreef hetzelfde toen ik Rusland voor de eerste keer verliet en toch had het stereotype van de norse Rus het na een paar maanden weer overgenomen in mijn gedachten van de aardige russen die ik overal had ontmoet. Het duurde dan ook niet lang toen ik weer in Rusland was om dit bij te stellen, omdat ik vlak over de grens meteen al weer een en al vriendelijkheid tegenkwam. Ik vroeg mezelf af hoe het kon zijn dat ik toch weer negatief was gaan denken over de russen, misschien toch door die ene negatieve ervaring in Solzan.

De stad heeft veel steile heuvels en wordt het San Fransisco van Rusland genoemd. Een paar dagen voor mijn aankomst was het een dagje niet zo koud en had het geregend waardoor de straten in hobbelige ijsbanen waren veranderd wat het samen met de steile hellingen op veel plaatsen echt leip maakte om te lopen en je zag ook veel mensen onderuit gaan. Desondanks liepen de Russische vrouwen net als in de zomer in hun schoenen met naaldhakken met veel moed en kunde over de met ijs bedekte spiegelgladden straten en stoepen.

In de stad bezocht ik een oude oorlogsonderzeeer en een uitkijkpunt waar ik naar de zonsondergang keek over de haven, de rest van de avond bracht ik door met mijn couchsurfhost en een vriend van haar die me behalve allerlei andere verhalen ook het litteken van een messteek van vorig jaar in zijn rug liet zien, de overvallers wilde zijn telefoon hebben, Vladivostok schijnt een van de geweldadigste steden in Rusland te zijn.

De russische marine van de stille oceaan is gelegerd in Vladivostok, dit is duidelijk te zien want in de haven midden in de stad liggen verschillende oorlogsschepen. Ook is er Russki eiland, een eiland wat 150 jaar lang gesloten was voor gewone mensen omdat het enkel voor militaire doeleinden werd gebruikt maar nu net een paar jaar geopend is. Ik pakte het pondje er naar toe, niet zozeer omdat het zo'n interessant eiland is maar omdat ik wist dat de zee net buiten de haven bedekt was met ijs en hoevaak krijg je nou de kans om door een bevroren zee te varen. Uiteindelijk vriest de hele haven hier dicht totdat alleen de grootste schepen er nog doorheen kunnen, maar daar was het nu nog te vroeg in het jaar voor.

Het pondje vertrok uit te haven en omdat ik niks wilde missen bleef ik samen met een paar echte doorgewinterden oude russen buiten op het dek staan waar het door de wind ontiegelijk koud was. We vaarden de haven uit waar schepen met grote ijspegels aan hun boeg aan met ijsbedekte kades lagen. Al snel kwam er een witte lijn in zicht waar minder schepen vaarden en de zee al bedekt was met ijs. We vaarden er tot mijn genoegen recht op af en uiteindelijk waren we omringt door dikke platen ijs die met geweld en doffe klappen door het schip weg werden gebeukt. De platen ijs van soms wel 30 cm dik schoven over en onder elkaar door terwijl de boot zich een weg maakte over de veerpond route waar het ijs nog zwak en stuk was van de vorige passage.

Ik vond het altijd moeilijk om voor te stellen hoe een boot vast kon komen te vriezen maar nu ik zelf met een boot door het ijs heen vaarde had ik daar geen problemen meer mee ik de moeite zag waarmee de boot soms door het krachtige ijs heen vaarde. Eenmaal aan wal zag ik een stuk verderop allemaal stipjes op het ijs zitten. Het waren mensen en ik besloot er heen te lopen om te kijken wat ze aan het doen waren. Daar liep ik dan, over de bevroren Japanse zee! Ik kwam dichterbij de stipjes en het bleken mannen te zijn die zaten te vissen in gaten in het ijs.

Iedere visser had een grote boor naast zich liggen waarmee ze gaten in het ijs maakten, ook hadden ze allemaal een schepzeefje bij waar ze het dunne vliesje ijs mee van het wak af schepte dat dan twee minuten later al weer terug was. De mannen waren uiterst vriendelijk en lieten me de vangst zien van allerlei verschillende vissen. Als er eentje omhoog gehaald werd, gooide ze deze op het ijs waar er dan nog even gesparteld werd, maar binnen een minuutje zaten er al ijsvlokken op waarna de vis langzaam helemaal stijf werd. Perfect geconserveerd, daar kunnen de baboeshka's die avond weer mee aan de slag. Na nog een flinke wandeling over de bevroren zee pakte ik de boot terug naar Vladivostok. Uiteindelijk ben ik maar enkele seconden op het eiland zelf geweest want het gros van de tijd heb ik er over de zee omheen gelopen..

Van Vladivostok nam ik de 15 uur lange treinrit naar Khabarovsk waar ik van het station gehaald werd door de volgende couchsurfer. Hij woonde midden in het centrum van de stad die de titel 'koudste stad van de wereld van boven de half miljoen inwoners' draagt. Hier begint het echte siberie, vanaf nu werd het niet warmer dan rond de -20 tot ik weer ver richting het westen zou zijn.

Veel mensen hebben me gevraagd waarom ik in godsnaam naar siberie wilde gaan, mijn antwoord daarop is dat behalve het een manier is om weer thuis te komen die beter is voor het milieu dan door te vliegen, het vooral ook is omdat ik juist die ongelofelijke temperaturen zelf wil voelen. Iedereen praat altijd over de 'siberische winter' maar niemand is er ooit geweest, daar waar zoveel mensen in het verleden voor straf door allerlei dictators en tsaren naar toe zijn verbannen, ik wil zelf wel eens weten hoe het op zo'n plek is. David zei in Beijing, 'some people go on holiday to the caribbean, Joeri goes to siberia.' Hij begreep het.

In Khabarovsk was het zoals de stadstitel al aangaf ook echt koud en de kilometer brede Amur rivier was net als in Haerbin compleet bevroren. Ik bezocht een museum en de twee na grootste orthodoxe cathedraal van Rusland maar was verder snel uitgekeken. Mijn couchsurfhost kwam oorspronkelijk uit Yakoetsk, een stad nog veel noordelijker in siberie waar het 's winters -50 wordt met een minimum van -67, hij moest lachen toen ik zei dat de -24 die de thermometer hier aangaf waarschijnlijk het koudst was wat ik ooit mee had gemaakt. Na twee dagen in de stad pakte ik de 30 uur lange treinrit naar het stadje Tynda waar ik een nacht moest wachten om over te stappen op de volgende trein op de BAM lijn, een spoorlijn grotendeels gebouwd door de dwangarbeiders in de goelags.

's Ochtends maakte ik een wandeling door het stadje maar net als bijna alle siberische dorpjes zijn de enige gebouwen grijze betonnen woonflats met af en toe een postcommunistisch kerkje. Tijdens de wandeling had ik door dat de kou nog erger was dan wat ik al gewend was en mijn gezicht, het enige onbedekte plekje van mijn lichaam, voelde een rare mengeling van prikkende tot pijnlijke kou. De loopneus die de kou veroorzaakte veegde ik af aan mijn handschoen, maar toen ik dit een minuut later weer wilde doen zag ik dat de vorige veeg al helemaal bevroren op de leren vinger zat.. Ik liep wat rond en ging af en toe een winkeltje binnen om wat te kopen maar voornamelijk om op te warmen. Terug bij het station zag ik dat er een thermometer was, de temperatuur die erop aangegeven werd gaf me een brede lach op mijn bevroren gezicht, -35 graden celcius, een record dat ik hopelijk niet zo snel meer zal breken, (het is trouwens niet waar dat je pis bevriest voordat het de grond raakt;).

Omdat de treinen bij een beetje kou hier wel gewoon nog rijden was mijn trein weer keurig op tijd en vertrok ik voor de 26 uur lange rit in de trein naar Severobaikalsk. Je vraagt je onderhand misschien af waar ik me steeds mee bezig hou tijdens al die ellelange treinritten, nou deze rit was het met de mensen in de bedden onder en naast me. Het zijn tot nu toe altijd aardige mensen geweest en volgens russisch gebruik wordt al het eten en drinken gedeeld waardoor er altijd een gemoedelijke sfeer hangt. Dit keer zaten er drie politiemannen en nog wat vrienden van verderop in de trein bij ons tafeltje die me meteen bij binnenkomst een biertje aanboden. Na een paar pilsjes schakelde we over op wodka en binnen een niet al te lange tijd zaten we al een of ander russisch lied te zingen.

Ze spraken maar een paar woorden engels maar met een beetje hulp van de alcohol begrepen we elkaar steeds beter en beter. Ze waren helemaal weg van mijn foto's van China, vooral die van mijn motor tussen de wietplanten en begonnen me ook filmpjes te laten zien vanaf hun mobiele telefoon. Er kwamen filmpjes voorbij waarin een van hun een beer dood schoot in een besneeuwd bos ergens ver in siberie, een filmpje van de oorlog in Tsjetsjenie waar ze allemaal geweest waren, en nog veel meer dingen die je in een nederlandse trein niet snel te zien zou krijgen van je medepasagiers.

De volgende ochtend werd ik wakker geschud door een van de mannen met een biertje in zijn hand of ik er niet ook een wilde hebben, ik bedankte en besloot het die dag even rustig aan te doen. Als er niet gedronken word kijk ik een filmpje op mijn Ipod of lees ik een boek. Op dit moment was ik bezig met Toltoys 'Anna Karenina' want wat is nou een betere plaats om dit boek te lezen dan op de russische spoorwegen zelf. Een andere optie om de tijd door te komen, wat de meeste russen doen, is gewoon lam naar buiten staren waar er een bevroren wereld voorbij schiet met soms prachtige bergen, dichtgevroren rivieren en meren maar meestal, vrijwel altijd, eindeloze en eindeloze taiga.

Ja, alle meren waren dichtgevroren behalve eentje, het Baikal meer waar ik nu aankwam in het plaatsje Severobaikalsk. In de zomer was ik ook aan dit enorme meer geweest maar dan een paar honderd kilometer ten zuiden van waar ik nu was. Het meer is door de enorme watermassa nog niet genoeg afgekoeld om te bevriezen maar er dreef al wel een dun laagje ijs op het water.

Met 20 graden onder nul begon ik een 20 kilometer lange hike langs het meer die de eigenaar van het hostel me aanraadde. Ik stapte de bus uit in een vissersdorpje waar de wandeling begon en de zon net op kwam over het meer. Door de koude lucht steeg er mist op van het water zo ver als je kon kijken waardoor het op een zee van wolken leek. Aan de kant van het meer lagen wat boten weg te roesten die met de opstijgende mist van het meer een spookachtig maar prachtig geheel maakten. Ik liep een pier op waar een bootje vastgevroren aan vast lag. Aan het einde van de pier stond ik half in de mist te luisteren naar het flinterdunne ijs dat overal om me heen kraakte en piepte omdat het langzaam over elkaar heen geschoven werd door de wind en de stroming.

Ik vervolgde de wandeling over besneeuwde kliffen waar zelfs op het hoogste punt nog het gekraak van brekend ijs op het meer te horen was en de mooiste uitzichten van een opkomende zon over een meer vol ijsschotsen met een besneeuwde kust te zien waren. De sneeuw was dan weliswaar mooi om te zien maar omdat het zo'n 30 cm diep was ook super vermoeiend om doorheen te lopen en ik had het ondanks de temperatuur dan ook niet koud. Af en toe liep ik door een bos waar het zo stil was dat ik overal om me heen spechten op hun bomen zag en hoorde tikken.

Aan het einde van de wandeling begon het te sneeuwen en werd het wel koud dus liep ik naar de weg waar ik met een twee vissers in een oude Lada terug liftte naar Severobaikalsk. De volgende dag waaide het hard en merkte ik dat ik blij kon zijn dat het dat tijdens de wandeling niet gedaan had omdat het bij die temperaturen met een beetje wind echt niet te harden is. Omdat ik toch maar de enige gast was in het hostel ging de eigenaar met me mee naar een hotspring in de buurt waar we konden zwemmen, en dus stonden we even later met -25 in onze zwembroek totdat we in het hete water sprongen. De kanten van het bad waren bedekt met dikke lagen ijs van het opgespatte water en meteen toen ik mijn hoofd boven water deed veranderde mijn kapsel in witte stokjes bevroren haar.

De dag erna was het ook koud en winderig en dus besloot ik het baikal meer weer te verlaten om door te gaan naar het westen. Hoewel ik nog ten noorden van Mongolie en China zat, voelde het alsof ik alweer bijna thuis was. Vanuit Severobaikalsk was het nog maar een klein weekje met de trein, nieuwjaar vieren in Moskou en dan al weer op huis aan. Op 24 december pakte ik de trein naar Tobolsk, 60 uur en dus mijn hele kerst in de trein. Niet erg, want ik zat daar met nog 60 mensen, maar omdat de russen pas kerst hebben op 7 januari was er weinig van te merken. De mensen naast me waren waren weer erg vriendelijk en we hadden meer dan genoeg eten maar wel jammer dat ik niet bij mijn familie kon zijn.

Voor nieuwjaar had ik trouwens al een goed vooruitzicht want voordat ik de trein in stapte kreeg ik nog het volgende bericht van een couchsurfer in Moskou;

Dmitry Eskin Wrote:

Hi, Joeri!
Well, I guess there will be alot of fun and a big party this New Year, I'll probably host 2 nice
russian chicks from Petersburg around New Year, but
there's enough place for all so why not have it all together? When you'll appear
in Moscow, call me at 89168794122, couch, fun, snow and
vodka will be all yours!!

Maar voordat ik weer helemaal in Moskou zou zijn bezocht ik nog het plaatsje Tobolsk, de voormalige hoofdstad van Siberie. Behalve dat het een mooi plaatsje is stopte ik hier ook om de treinrit op te breken naar moskou zodat ik een keertje kon douchen etc. In Tobolsk aangekomen bezocht ik het witte kremlin, dat er prachtig bij lag in de sneeuw en wat andere plekken, maar omdat het weer 30 graden vroor was het niet echt leuk om rustig rond te slenteren en dus nam ik zo snel mogelijk de volgende trein naar moskou waar ik 38 uur later aankwam.

Nu ben ik dus weer terug tussen de stalinistische gebouwen in de stad met de meesten miljoenairs ter wereld en het voelt een stuk Europeser hier dan Vladivostok of Khabarovsk. Het is leuk om te zien hoe het op de heenweg langzaam steeds aziatischer en vreemder werd en nu steeds westerser en normaler wordt. Ik ben meteen goed ontvangen door Dmitry en zijn collega's, en heb het hier goed naar mijn zin. Er staan wat feestjes op het programma en in het nieuwe jaar vertrek ik weer richting ons koude kikkerlandje, hoewel dat 'koude' ook maar relatief blijkt te zijn.

Acht januari verwacht ik zeker weer thuis te zijn dus alvast een hele fijne jaarwisseling toegewenst en tot dan!